چای از چه ترکیباتی ساخته شده است؟
چای یکی از پر طرفدارترین نوشیدنیهای دنیا است که در ایران نیز بسیار مورد استقبال قرار گرفته است. بیشتر ما بدون اینکه از ترکیباتی که درون چای وجود دارد و اینکه چای از چه ترکیباتی ساخته شده است خبر داشته باشیم روزانه چندین و چند بار آن را مینوشیم و از آن لذت میبریم.
در این مقاله قصد داریم تا حدودی شما را با ترکیبات چای آشنا کنیم و در خصوص اثر هر یک از این ترکیبات درون بدن اطلاعات مختصر و مفیدی به شما ارائه دهیم. در نتیجه برای اینکه از ترکیبات چای آشنا شوید، به شما پیشنهاد میکنیم تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
ترکیبات موجود در چای به طور کلی
ابتدا به عنوان مقدمه قصد داریم تا با ترکیبات چای به طور کلی کمی بیشتر آشنا شویم. جالب است بدانید که حدود ۴۰ درصد از وزن برگ چای خشک از پلی فنولها تشکیل میشود. ترکیبات چای بسیار متنوع میباشند که شامل آمینو اسید ها، آنزیمهای مختلف، کافئین، میرالها یا همان مواد معدنی، ویتامین ها، متیل گزانتینها میباشند. همچنین دانستن این نکته نیز جالب است که تا حدود ۷۰۰ نوع عطر (بوی) مختلف در برگ چای وجود دارد که همین امر سبب عطر و طعم به خصوص میشود.
یکی از بزرگترین گروه از ترکیبات چای تانن نامیده میشود که به پلی فنول نیز معروف است. در واقع در یک فنجان بزرگ چای در حدود ۲۴۰ میلی گرم پلی فنول وجود دارد که مقدار زیادی به حساب میآید.
مقداری از طعم و رنگ موجود در چای توسط همین ترکیبات پلی فنول تامین میشود. علاوه بر این، ویژگیهای پیشگیری و حتی درمان برخی از بیماریهای صعب العلاج نیز در چای وجود دارد که برخواسته از مقادیر زیاد آنتی اکسیدان موجود در آن است.
کاتچین، یکی از ترکیبات مهم موجود در چای
همان طور که بیان کردیم، یکی از مهمترین گروهها و ترکیبات چای، گروه فلاونوئیدها میباشند که حاوی فلاوانول بوده و همین فلاوانولها خود شامل عنصری به اسم کاتچین میباشند. در آزمایشگاهها و مراکز تحقیقاتی به طور مداوم در حال بررسی و اثبات خواص و فواید کاتچین برای سلامتی میباشند.
شاید دانستن این موضوع برایتان جالب باشد که بدانید بیشترین میزان رنگ و طعمی که در یک فنجان چای وجود دارد به علت وجود دو مادهی فنولیک به اسمهای تئافلاوین و تروبیسین میباشد که این دو ماده جز دسته خانواده فلاوانول طبقهبندی میشوند.
البته تحقیقات در خصوص این ترکیبات در حال بررسی میباشد و هنوز اطلاعات کامل و دقیقی از این ترکیبات در دست نیست اما همین نتایج به دست آمده محدود فواید این مواد را نشان میدهد و مزایای بسیاری در آن را به اثبات رسانده است.
آنتیاکسیدان، کافئین و تیبرومین، از دیگر ترکیبات چای
حتماً شما هم تا حدودی با خواص فراوان آنتی اکسیدانها آشنا هستید. جالب است بدانید که در چای نیز ترکیبات آنتی اکسیدانی وجود دارد. به طور خلاصه آنتی اکسیدانها ترکیباتی هستند که قادر هستند سیستم ایمنی بدن را تقویت کنند و از این طریق جلوی مبتلا شدن به بسیاری از بیماریها و مریضیهای سخت و صعب العلاج همانند سرطانها را بگیرند.
استفاده کردن از چای که آنتی اکسیدانهای فراوانی را در خود جای داده است سبب میشود تا رشد و انتشار سلولهای سرطانی تا حدود زیادی محدود شود و از این راه فواید مثبتی روی بدن خواهد گذاشت. به طور تقریبی میتوان گفت که آنتی اکسیدانها حدود یک الی شش درصد از وزن چای خشک را شامل میشوند.
«تئوبرومین» و «تئوفیلین» دو ترکیبی دیگری از ترکیبات چای هستند که در چای وجود دارند که از لحاظ ساختاری نیز به کافئین بسیار شبیه بوده و دارای خواص متعددی از جمله خواص محرک، نشاطآور و همچنین ضد سرفه میباشند.
کافئین
به احتمال زیاد با خواص و ویژگیهای بسیار زیاد کافئین آشنا هستید. کافئین از دیگر مادههایی میباشد که در چای وجود دارد و هوشیار کننده بوده و سبب تقویت حافظه میشود. علاوه بر این، سبب میشود دردهای عضلانی کاهش یابد و در بهبود دردهای بدنی که از بیخوابی به وجود آمدهاند نقش موثری خواهد گذاشت.
کافئین سبب میشود از ابتلا به بیماریهایی همچون آلزایمر جلوگیری به عمل آید. علاوه بر این کافئین موجود در چای این قابلیت را دارد که از به وجود آمدن برخی از اسپاسمها و پرش چشم جلوگیری شود. از دیگر خواص کافئین موجود در چای میتوان به پیشگیری از سرطان پوست اشاره کرد و همچنین تاثیر مثبتی روی تعداد و کیفیت اسپرم مردان دارد.
به طور میانگین میتوان گفت که در هر دو و نیم گرم برگ چای در حدود ۲۰ الی ۷۰ میلی گرم کافئین وجود دارد که این مقدار در انواع چایهای مختلف متفاوت ظاهر میشود. البته نوع فرآوری چای نیز از دیگر موضوعات مهمی است که در این میزان تاثیر مستقیم خواهد گذاشت.
چای و ترکیبات مؤثر بر حالت روحی
همان طور که تا حدودی با کافئین موجود در چای آشنا شدیم، باید این نکته را نیز ذکر کنیم که این ماده روی حالت روحی انسان تاثیر به سزایی میگذارد. همچنین علاوه بر کافئین، عناصر دیگری از جمله تیانین نیز در چای وجود دارند که این ترکیب نیز قادر است به طور مستقیم روی حالت روحی افراد تاثیر بگذارد.
چایی تنها نوشیدنی میباشد که هر دو ماده کافئین و تیانین را با هم دارد که هر دو این عناصر هشیار کننده میباشد و این موضوع که این دو ترکیب در کنار هم در چای وجود دارد سبب میشود که حالت هم افزایی به وجود آید و بیشتر هم اثر گذار باشد.
البته فعال شدن اثرات این دو ترکیب فقط به هوشیاری خام نمیشود و سبب میشود خاصیت منبسطکنندگی نیز به وجود آید که در انسان سبب به وجود آمدن حالت تعادل شده که این موضوع فقط در چای دیده میشود.
چگونه کافئین و تیانین بر مغز انسان تاثیر میگذارد؟
حالا که با این دو ترکیبات چای آشنا شدید وقت آن رسیده تا با مکانیسم تاثیر آن بر بدن نیز آشنا شوید. در قدم اول، کافئین سبب میشود که بیحالی از بین برود. سپس اثر تیانین شروع میشود که سبب ترشح گاما آمینو بوتیریک میشود که افزایش این ماده سبب میشود اضطراب از بین برود و یک هوشیاری راحت و متعادل در افراد به وجود بیاید.
احتمالا شما نیز پس از نوشیدن چای متوجه اثر آرامش بخشی آن شده اید. آرامش حاصل از نوشیدن چای در مقایسه با دیگر نوشیدنی در ترکیبات چای است. در واقع عنصر تیانین روی کافئین تاثیر میگذارد و سبب میشود فرد به آرامشی دست یابد که با نوشیدن دیگر ترکیبات حاوی کافئین آن را تجربه نکند.
ترکیبات چای
دیگر ترکیبات موجود در چای سیاه و چای سبز
یکی دیگر از ترکیبات چای، آمینو اسیدها میباشد که سبب میشود تلخی بعضی از عناصر دیگر موجود در چای را از بین میبرد و سبب میشود طعم چای متعادلتر و بهتر شود. امروزه تکنولوژیهای موجود در حوزه فناوری و تحقیق بسیار پیشرفته شده است و تکنیکهای تحلیلی مدرن همانند طیفسنجی جرمی با کیفیت و وضوح بالا این اجازه را میدهد تا ما با ساختار شیمیایی تعداد زیادی از ترکیبات موجود در چای بیشتر آشنا شویم.
چای سبز که طرفداران خاص خود را دارد به طور کامل مورد تحقیق قرار گرفته است اما این موضوع درباره چای سیاه کمی متفاوت و پیچیدهتر میباشد. دلیل این موضوع این است که در زمان فرآوری و اکسیداسیون شاهد عملیات شیمیایی پیچیده و سختی میباشیم که هنوز تحقیقات در خصوص آن تکمیل نشده است و بسیاری از این فرایندها هنوز به طور کامل کشف نشده است.
ممکن است این سوال در ذهن شما شکل بگیرد که چرا با توجه به اینکه امکانات علمی و فنی بسیار پیشرفت کرده است اما تحقیقات کامل روی چای سیاه انجام نشده است. برای پاسخ به این سوال باید به شما بگوییم که درست است که علم و تحقیق پیشرفت کرده است اما موضوع مد نظر بسیار گستردهتر از چیزی است که به نظر میآید.
در طی تحقیقات اخیر انجام شده توسط دانشمندان این حوزه، این نتیجه به دست آمده است که در جریان فرایند اکسیداسیون چای سیاه در حدود ۳۰ هربار نوع مولکول دخالت به عمل میآورند و از بین این ۳۰ هزار نوع مولکول تنها تعداد محدودی از آن مورد بررسیهای دقیق قرار گرفته است.
ترکیبات چای سیاه و سبز
ترکیبات موجود در چای در مرحله فرآوری
مرحله فرآوری چای در حقیقت همان مرحله اکسیداسیون چای میباشد. از دیگر طرف، دم نمودن چای نیز یکی از مراحلی است که سبب میشود در ترکیبات موجود در چای یک سری تغییرات و تحولات رخ دهد. مرحله اکسیداسیون از همان ابتدا و بعد از چیده شدن چای و حتی انباشته شدن برگهای چای و شکستن دیوارههای سلول آغاز میگردد.
در این موقع است که کاتچینها و آنزیمهای برگ چای با هم مخلوط میگردد و سبب میشود زنگ برگ چای به تدریج به سمت تیره شدن پیش رود. تغییرات موجود در مرحله فرآوری فقط به همین موارد محدود نمیشود بله تغییرات دیگری نیز در این مرحله رخ میدهد که در نهایت سبب میشود پلی فنولها به «تئافلاوین» و «سروبیدین» تبدیل گردد.
یکی دیگر از موضوعات جالب در مورد ترکیبات چای در مراحل مختلف تغییرات شیمیایی درون برکهای چای این است که هر نوع چای با توجه به عناصر و ترکیباتی که دارد تغییرات شیمیایی مختلفی را سپری میکند.
همچنین جالب است بدانید که این امکان نیز وجود دارد برای ایجاد طعم و رنگ و کیفیت چای مراحل فرآوری را کنترل کرد و تغییر داد. همین موضوع سبب شده که چایها از لحاظ طعم و بو و… متفاوت باشند که به دلیل طرز اکسیداسیون است.
برای مثال میتوان گفت که چای سیاه آن چای است که مراحل اکسیداسیون آن به طور کامل تکمیل شده است اما این در حالی است که چای سبز مراحل اکسیداسیون را به طور کامل سپری نمیکند و بخاطر و یا حرارت داده میشود. در نتیجه کاتچینهای وجود درون چای، دچار اکسید نمیشود و به همین دلیل است که رنگ سبز آن تا حدود زیادی محفوظ میماند.
کلام پایانی
در این مقاله سعی کردیم تا شما را تا حدودی با ترکیبات چای آشنا کنیم و این ترکیبات را مورد بررسی قرار دادیم. در صورتی که در این زمینه نیاز به مشاوره و راهنماییهای بیشتری دارید میتوانید با کارشناسان و متخصصان با تجربه ما ارتباط برقرار نمایید و نسبت به رفع مشکلات خود اقدام کنید