اگر در مراسمات و سنت‌های مردمان آسیای شرقی از جمله چین و ژاپن بگردید، به چای سبز رنگ زمردی بر می‌خورید که طعم شیرینی پنهان و ظریفی دارد و از نظر خواص نیز بی نظیر است. چای سبز خوش عطر و طعمی که چون معجون انرژی زا سطح انرژی روزانه‌تان را به صد می‌رساند و همراه با آنتی اکسیدان‌ها از سلامت‌تان محافظت می‌کند. چایی معجزه آسا که در زندگی پر تنش و پر اضطراب امروزی آرامش بخش روح و روانتان خواهد بود.
این چای از خستگی‌های زندگی روزمره‌تان می‌کاهد و به رفع سموم و مواد زائد بدنتان از طریق سیستم کلیوی و کبد کمک می‌کند. اگر می‌خواهید بدانید خواص چای ماچا چیست که آن را از هر نوشیدنی دیگر متمایز می‌کند؟ با ما همراه باشید. در ادامه این نوشته قصد داریم به طور کامل و کاربردی به مهمترین مسائل پیرامون نوشیدنی باستانی، جالب و خوش عطر و خوشرنگ ژاپنی، چای ماچا بپردازیم.
تاریخچه چای پر خاصیت ماچا
شاید برایتان جالب باشد بدانید که پشت چای ماچا چه تاریخچه عجیب و غریبی وجود دارد. چای ماچا که به ظاهر یک نوشیدنی ساده است، در فراز و نشیب قرن‌ها داستان‌های بسیاری از سر گذرانده است. مبدا این چای، کشور پر افسانه چین است. در افسانه‌ها آمده است کسی که برای نخستین بار چای ماچا را نوشیده و شیفته عطر و طعم و متوجه خواص آن شده، درمانگری کهن به نام شنگ نانگ بوده است.
طبق افسانه‌ها، او در حالی که قوری پر از آب جوشش را در طبیعت گذاشته بود، متوجه برگ‌هایی از درختان نزدیک می‌شود که در قوری افتاده‌اند، برگ‌هایی جادویی که با طعم بی نظیری که به آب داده بودند، وی را شیفته خود می‌کنند. طعم و خواص چای ماچا سبب شد از همان زمان چای ماچا وارد لیست گیاهان درمانی او شود و چینی‌ها نه تنها به عنوان نوشیدنی خوش طعم، بلکه به عنوان یک دارو در زمینه بهبود التهاب و تب از آن استفاده کنند.
جالب‌تر از این افسانه این است، با وجود اینکه مرغوب‌ترین چای ماچا برای ژاپن است، اما مبدا این چای کشور چین بوده و تازه از قرن ۷ تا ۹ بود که برای نخستین بار چای ماچا وارد ژاپن شده است. راهبان ژاپنی که به منظور آموختن مکتب zen buddhism زن بودیسم به چین سفر می‌کردند، از خواص چای ماچا آگاه شده و با تقلید از سنت‌های چینی (از جمله کیک چای ماچا) آن را وارد ژاپن کردند.
(کیک چای، سنتی برای استفاده از چای پودری و سبز رنگ ماچا است. چینی‌ها برگ‌های چای ماچا را به شکل زیبایی چیده و به فرم کیک در می‌آوردند. این کار باعث حمل و نقل آسان‌تر ماچا و استفاده بهتر آن می‌شد. هر گاه می‌خواستند چای ماچا درست کنند، آب جوشی فراهم می‌کردند و قطعه‌ای کوچک از کیک چای را درون آن می‌انداختند…)
دلیل ورود چای ماچا به ژاپن نیز خواص منحصر به فرد و فوق العاده آن است. چای ماچا باعث افزایش تمرکز ذهن و سطح انرژی راهبان می‌شد، چیزی که برای انجام مدیتیشن، کمترین ذهنی و عبادت‌ها نیازمند آن بودند! اینگونه بود که اولین مزارع کشت چای ماچا نیز اطراف معابد یوجی ساخته شد..
خواص چای ماچا برای سلامتی
در قرن سیزدهم چای ماچا گسترش بیشتری نیز پیدا کرد و مصرف آن در سراسر ژاپن رواج یافت. یکی از راهبان ژاپنی به نام میوان ایسای در سال ۱۲۱۱ میلادی کتابی با عنوان کیسای موجوکی یعنی “چای برای سلامتی” نوشت و در آن به تفصیل به بررسی و معرفی خواص چای ماچا پرداخت. تمام خواص ذهنی و جسمی چای سبز رنگ و خوش طعم ماچا در این کتاب آمده است.
در طی قرن ۱۴ و ۱۵ میلادی بود که روش تولید پودر چای سبز ماچا و آسیاب آن به وسیله سنگ گرانیت مورد استفاده قرار گرفت. در اینجا لازم است اشاره کنیم که امروزه نیز روش سنتی تهیه پودر چای سبز ماچا، پودر کردن برگ‌ها به وسیله هاون‌های چوبی و همچنین سنگ گرانیت است.
و اما تحول بزرگ در تولید چای ماچا! در قرن شانزدهم میلادی کشاورزان ژاپنی دریافتند که با پوشاندن گیاه چای ماچا در ۲ تا ۴ هفته آخر کشت می‌توانند خواص و رنگ و بوی آن را بهبود دهند. هر چند که آن زمان تنها اشرافیان، خاندان سلطنتی، سامورایی‌ها، کشیش‌های مذهبی و بازرگانان می‌توانستند چای پر خاصیت ماچا را بنوشند، اما این روش کشت و روش‌های دیگر بهبود کیفیت و خواص چای ماچا در ادامه نیز تاثیر به سزایی روی تولید چای مرغوب گذاشت…
پوشاندن برگ‌های گیاه ماچا در چند هفته پایانی کشت با پارچه‌های برزنتی، باعث افزایش سبزینه یا کلروفیل (بخش رنگی و فتوسنتزی گیاه ماچا) و همچنین اسیدهای آمینه آن می‌شود. هر چند که این بخش مروری بر تاریخچه جالب چای ماچا بود، اما در این میان به روش‌های کشت و پودر کردن آن نیز پرداختیم و حال نیز خوب است نگاهی بر مهمترین خواص چای ماچا داشته باشیم.
خواص چای ماچا
- افزایش سطح انرژی طولانی مدت و بدون اضطراب؛ با چای ماچا بدون اینکه احساس اضطراب و استرسی را تجربه کنید، می‌توانید به مدت طولانی انرژی خود را افزایش دهید. و این یکی از خواص چای ماچا می باشد.
- بهبود تمرکز ذهن؛ ترکیبات ال-تیانین موجود در چای سبز ماچا، تولید امواج آلفا در مغز را افزایش داده و بدین صورت بستر هوشیاری و آرامش بیشتر ذهن را فراهم می‌کند. حالت هوشیاری که در پی نوشیدن چای ماچا ایجاد می‌شود، مانند انجام یوگا، مدیتیشن و مراقبه است.
- افزایش ایمنی بدن؛ آنتی اکسیدانی به نام EGCG از خانواده کاتچین‌ها در چای سبز ماچا وجود دارد که بر سطح سلول‌ها چسبیده و از ورود و رشد عفونت‌های باکتریایی و ویروسی جلوگیری به عمل می‌آورد. آنفولانزا A ، هپاتیت، گلودرد میکروبی و تبخال از جمله بیماری‌هایی هستند که با نوشیدن چای ماچا می‌توان از آن‌ها پیشگیری کرد.
- کاهش ریسک مشکلات قلبی؛ از دیگر خواص چای ماچا ریسک سکته و دیگر مشکلات قلبی با مصرف چای سبز ماچا کاهش می‌یابد.
- بهبود سلامت دهان و دندان؛ نوشیدن چای ماچا حفره‌های باکتری درون دهان که مسبب بوی بد دهان هستند را از بین برده، بدین صورت بوی دهان را نیز کاهش می‌دهد و از پوسیدگی دندان جلوگیری می‌کند. چای ماچا در تقویت دندان‌ها و افزایش استحکام آن‌ها نیز موثر است.
- بهبود سلامت و زیبایی پوست؛ کاتچین‌های موجود در چای سبز ماچا باعث غیر فعال شدن رادیکال‌های آزاد پوست می‌شوند. امکان استفاده از ماسک‌های چای ماچا و مالش برگ آن به پوست وجود دارد. ماچا در جوانسازی پوست، رفع جوش و آکنه و بهبود رنگ پوست موثر است. و این خواص چای ماچا بسیار عالیست.
- دفع سموم بدن؛ سموم بدن از جمله فلزات سنگین و مواد زائد شیمیایی سیستم کلیوی و کبد به کمک چای ماچا دفع می‌شوند. علت این خاصیت کلروفیل‌های موجود در گیاه است. (با روش‌های کشاورزی که پیش‌تر نیز اشاره کردیم می‌توان کلروفیل‌ها و خواص چای ماچا را افزایش داد.)
- تقویت حافظه؛ طبق پژوهش‌های انجام شده افرادی که مصرف چای ماچا را در برنامه غذایی خود قرارمی‌دهند، در لوب‌های پیشانی و آشیانه مغز خود عملکرد بهتری داشته و عملکرد شناختی موثرتری نیز دارند. چای ماچا سرعت پردازش و حفظ اطلاعات را افزایش می‌دهد.
- پیشگیری از سرطان‌ها؛ آنتی اکسیدان EGCG که قبلا هم به آن اشاره کردیم، عاملی ضد سرطانی است که در چای ماچا وجود دارد.
- پیشگیری و درمان آرتروز؛ از دیگر خواص چای ماچا ترکیبات پلی فنولی و آنتی اکسیدان‌های موجود در این چای ، از استخوان‌ها و غضروف‌های بدن محافظت می‌کنند و سرعت تخریب غضروف‌ها را نیزکاهش می‌دهند.
- کاهش کلسترول بد LDL ؛ طبق نتایج پژوهش‌های انجام شده، افرادی که نوشیدن چای ماچا را در برنامه غذایی خود قرار داده‌اند، کلسترول بد کمتری دارند. کلسترول بد LDL می‌تواند باعث تصلب شرایین شود و سکته قلبی را در پی داشته باشد.
- لاغری و کاهش وزن؛ یکی دیگر از خواص چای ماچا لاغری و کاهش وزن می باشد. چای سبز و پودری ماچا از چند جهت برای لاغری و کاهش وزن موثر است. این چای هیچ کالری ندارد و نوشیدن آن باعث چاقی نمی‌شود. چای ماچا سوخت و ساز یا متابولیسم بدن را افزایش می‌دهد و با مصرف ذخایر انرژی باعث لاغری می‌شود. استفاده از چای ماچا برای لاغری خطری ندارد و برخلاف قرص‌های لاغری و داروهای دیگر باعث افزایش فشار خون نمی‌شود.
- کاهش استرس و ایجاد آرامش؛ آمینو اسید ال-تیانین یکی از آمینو اسیدهای کمیاب است که به راحتی در مواد یافت نمی‌شود. این اسید آمینه در چای ماچا به فراوانی وجود دارد، می‌تواند از سد خونی مغزی بگذرد و با تاثیر بر مغز استرس‌های روحی و بدنی را کاهش دهد. و این خواص چای ماچا است.
- تامین ویتامین‌های بدن و مواد معدنی؛ ویتامین A (کاروتن)، ویتامین B1 (تیامین)، ویتامین B2 (ریبوفلاوین)، ویتامین B3 (نیاسین)، ویتامین ث و همچنین ویتامین F فلورین از جمله ویتامین‌های موجود در چای ماچا هستند. این ویتامین‌ها در اعمالی چون تولید ناقل‌های عصبی، جلوگیری از پوسیدگی دندان، کاهش ریسک سکته قلبی، بهبود بینایی، بهبود وضعیت پوست، تنظیم گوارش و سیستم عصبی و.. تاثیر به سزایی دارند.
سخن پایانی
در این نوشته سعی کردیم به طور کامل و کاربردی به معرفی و خواص چای ماچا بپردازیم. اگر به دنبال چای و دمنوشی مفید و خوش عطر و طعم هستید که زندگی سالم و آرام را برایتان به ارمغان بیاورد، چای سبز ماچا را از دست ندهید. این چای طعم شیرینی پنهان و رنگ و بوی دل انگیزی دارد و از جهات مختلف سلامت‌تان را بهبود می‌دهد.